Uz svečane praznične čestitke, nudimo vam na čitanje poemu Amira Brke »Dan državnosti« koja je 2020. štampana u našem izdanju, a iste godine premijerno je objavljena na sarajevskom portalu Prometej, gdje je dostupna na slijedećem linku:
https://www.prometej.ba/…/amir-brka-dan-drzavnosti-4630
O ovoj poemi pisali su Enver Kazaz, Miljenko Jergović, Tomislav Marković, Ljiljana Šop i Željko Grahovac. Evo odlomaka:
ENVER KAZAZ: »Dan državnosti« je poetski pečat koji ovjerava našu stvarnost ustremljenu beznadnoj budućnosti. […] Brkin spjev nastoji pokazati da je ono što bi moralo biti shvaćeno kao slavno, s čime se zajednica zbog njegove vrijednosti identificira, manipulativnim radom nacionalističke ideologije pretvoreno u svoju suprotnost. Pri tom su dobro i zlo zamijenili mjesta i uloge, sistem istina razoren je višestrukim sistemima laži, vrlinu su poništile individualna i kolektivna pokvarenost i licemjernost, a tamo gdje bi trebalo da stoji božansko nadahnuće koje upravlja ljudskim akcijama nalazi se sotonska kreatura koja dominira fantazmagorijskom scenom i drži sve učesnike u mentalnom ropstvu.
MILJENKO JERGOVIĆ: »Dan državnosti« tužna je, dostojna i dostojanstvena poema. Napisana je u onoj tradiciji angažiranog rugalaštva koja u Bosni mimo Skendera i Ćopića nije imala zrelih baštinika. No, za razliku od njih dvojice, koji su za sobom imali veliku kolektivnu ideju i zanos milijuna, Amir Brka je sam. Pjesnik se ruga kolektivnim opsjenama i iluzijama, što je vazda i posvuda opasna rabota… Duhovita, mračna i beznadna poema, ali, na Kranjčevićev način, svakako i patriotska. Formalno i prozodijski savršeno napisana.
TOMISLAV MARKOVIĆ: Amir Brka pronašao je veliku poeziju tamo gde bi je malo ko tražio – na đubrištu mrtvih ideologema koje nam kroje živote, potvrđujući misao Ane Ahmatove da poezija nastaje od smeća. U neobičnoj poemi »Dan državnosti« Brka je izveo na scenu glasnogovornike tri etnička identiteta i jednog titonostalgičara, pozajmljujući im svoj poetski glas. Pesnički personal Amira Brke, i sam pomalo iznenađen što se izražava u stihu, razobručio se i razmahao kako bi nas uverili da su baš oni vlasnici jedine istine i ovlašćeni proroci spasa. Pesnik se uvukao ideološkim zadribaldama pod kožu kako bi iznutra dekonstruisao i smehotresno razorio njihove neupitne dogme, dovodeći izokrenutu svest zarobljenu politikom identiteta do otrežnjujućeg humornog apsurda. […] Brkini neočekivani ljudi izronili su iz mračne prošlosti i plod su civilizacijske regresije. Uz nesebičnu pomoć teške ironije i razigranog poetskog jezika, pesnik je ostvario naizgled nemoguć poduhvat: stvorio je veliku poeziju od dominantnih političkih stereotipa naše nesrećne epohe. »Dan državnosti« je ubedljiv trijumf nesvakidašnjeg pesničkog dara nad opštim mestima koja se lažno predstavljaju kao večne istine.
LJILJANA ŠOP: Moje čuđenje, tačnije divljenje nad umetničkom snagom ove poeme, počiva na pitanju: kako je uopšte moguće u ovolikoj meri “poetizovati” politiku, a ne “prigušiti” poetičnost i umetnost? U ovako formulisanom pitanju podrazumeva se odgovor: tako što pesnik stvara ovu kafkijansku, bulgakovljevsku fantazmagoriju mišlju i duhom nezavisan, neopterećen bilo kakvom računicom i interesom, strahom od reakcije neistomišljenika, slobodan i oslobođen od predrasuda. Verovatno po cenu da ignoriše čak i eventualne posledice po vlastiti i porodični “nemilosrdni i empirijski” život, onaj iz opaske Virdžinije Vulf koju sam citirala.
ŽELJKO GRAHOVAC: Nema tog poetičkog koda, nema tog izražajnostilističkog modela u kojem se Amir Brka ne bi mogao otkrivati i pronalaziti kao pjesnik: svjedoči nam to izvanredna knjiga soneta »Nebeski nomad«, kao i knjiga »Antikrist u jeziku«, kao i knjiga »Izložba sitnih životinja«, kao i poema »Tačka«, kao i njegove dvije prozne knjige »Monografija grada« i »Crna sveska«, kao i spjev o kojem ovaj tekst hoće govoriti, »Dan državnosti«. Enver Kazaz je u pogovoru izvrsno asocirao Matoševu »Moru« i Disove »Naše dane«, uvodeći čitaoce u izražajnost koja je ovom novom Brkinom djelu najbliža u formalnom smislu; riječ je zaista o jeziku i stilu spjeva (epa) – koji je sama protupolnost naspram sadržaja (“štastva”) onog “o čemu je riječ” u »Danu državnosti«. Heksametarski “ispruženi” Brkini stihovi ovdje (čak i brojem slogova uklapajući se u homerovski ili vergilijevski ritam i metar) besprijekorno evociraju epski kod, čak i sa majstorski “ugrađenim/posakrivanim” unutrašnjim sazvučjima i rimama – koliko god to šta govore i o čemu govore pripadalo jednoj apokaliptičkoj inverziji stvarnosti, humaniteta i života uopće.
_______________________________________
Na naslovnici knjige je crtež Tonka Rajkovače »Both lost in the space«
